مروری بر خواص کاسنی

گیاه دارویی کاسنی، گیاهی با گل‌های آبی است که بیشتر در فصل بهار رشد می‌کند و در هوای مرطوب نیز رشد آن دوچندان می‌شود.

حمید رضا عبدوس، کارشناس گیاهان دارویی درباره‌ی خواص کاسنی می‌گوید: تمامی قسمت‌های کاسنی اعم از ریشه و برگ مصرف دارویی دارند و مصرف دَم کرده برگ و یا ریشه کاسنی به مقدار یک فنجان قبل از هر وعده غذایی اثر تقویتی بر معده داشته و اشتها را زیاد می‌کند.

وی افزود: برگ تازه کاسنی حاوی ویتامین «ث» فراوان بوده و از این رو مصرف آن التهابات لثه را که ناشی از کمبود این ویتامین است، بهبود می‌بخشد. برای بهبودی لثه تحلیل رفته، مالیدن عصاره گیاه با استعمال خارجی بر روی لثه توصیه شده است.

این کارشناس گیاهان دارویی یادآور شد: شربت تهیه شده از جوشانده ریشه کاسنی برای سرفه های خشک و مقاوم با خلط غلیظ توصیه می‌شود.

عبدوس همچنین با اشاره به دیگر خواص عَرَق این گیاه دارویی تاکید کرد: بهره گیری از عَرَق کاسنی برای طراوت و شادابی پوست و رهایی از جوش صورت نیز موثر است.

زیاده‌روی نکنید

یک متخصص گیاهان دارویی در دانشکده داروسازی زنجان با بیان این که مصرف بلندمدت فرآورده‌های کاسنی، موجب تخریب عروق شبکیه می‌شود، گفت: مصرف طولانی مدت فرآورده‌های کاسنی علاوه بر آنچه گفته شد، موجب افت فشار خون و افزایش ترشحات صفرا می‌شود.

دکتر علیرضا یزدی‌نژاد با بیان این مطلب، اظهار کرد: با توجه به این که مصرف فرآورده‌های کاسنی موجب انقباض عضلات رحمی می‌شود، مصرف آن در دوران بارداری احتمال زایمان زودرس را تقویت می‌کند.

وی، افزایش اشتها را از جمله خواص این گیاه دارویی عنوان کرد و افزود: مصرف این گیاه دارویی همچنین موجب کاهش کلسترول و LDL می‌شود.

یزدی‌نژاد با اشاره به این که بر اساس طب سنتی، گیاه کاسنی دارای خواص تب‌بر می‌باشد، ادامه داد: اندام هوایی این گیاه مانند برگ و ساقه آن، برای هضم غذا مفید است.

وی با اشاره به این که این گیاه در حاشیه جاده‌ها نیز به وفور یافت می‌شود، گفت: بر اساس مطالب مندرج در کتب پزشکی قدیمی، این گیاه همراه مسافران بوده و در بسیاری مواقع نیز برای درمان گرمازدگی مورد استفاده قرار می‌گرفته است.

این متخصص گیاهان دارویی دانشکده داروسازی زنجان افزود: با وجود اینکه دم‌نوش بدون کافئین این گیاه دارویی در کشورهای اروپایی بسیار مورد مصرف قرار می‌گیرد، ولی در کشور ما چندان مورد استفاده نیست.

کاسنی در طب سنتی

ابن‌سینا، پزشک بزرگ مسلمان در مورد گیاه کاسنی و خواص آن گفته است:

* کاسنی بازکننده است و سموم کبد را دفع می‌کند.

* کاسنی در درمان التهابات معده و پاک کردن مجاری ادراری مۆثر است.

* مالیدن آب کاسنی به محل‌های خارش بدن بسیار مفید است.

* غرغره آب کاسنی گلودرد و تورم مفصلی را از بین می‌برد.

* اگر آب پخته کاسنی را با سکنجبین میل کنید بهترین داروی تب‌های طولانی و مداوم است.

* ریشه کاسنی در باز کردن و روان شدن اخلاط بسیار مۆثر است.

* ریشه کاسنی، مجاری گوارشی را پاک می‌کند و بهترین تصفیه‌کننده خون است.

* ریشه کاسنی در از بین بردن ورم احشا خیلی مۆثر است.

* ریشه کاسنی بهترین دارو برای آب آوردن شکم است و در نفخ و تحلیل مواد بسیار نافع است.

* ریشه کاسنی برای تقویت معده، زیاد کردن ادرار و رفع درد مفاصل و یرقان مفید است و مشکلات صفراوی را بر طرف می‌کند.

* کاسنی در ازدیاد نطفه موثر است و انسان را از ابتلا به قولنج محفوظ نگه می‌دارد و توان و نیروهای بدنی را تجدید می‌کند.

* این گیاه در ضعف اعصاب، ضعف چشم و فشار خون مفید است.

* قلب، کلیه و کبد را فعال و با نشاط می‌کند.

* کاسنی رحم را به وظیفه طبیعی خود وا می‌دارد و برگ آن دارای مقداری ویتامین C است لذا در حفظ جوانی مۆثر است.

آشنایی با خواص کاسنی؛ گیاهی معجزه‌گر

به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)منطقه سمنان، حمید رضا عبدوس افزود: کاسنی یکی از گیاهان دارویی موثر است که در انواع مختلف در طبیعت وجود داشته و همه اجزای آن خواصی بسیار مفید برای بدن دارد، البته اگر به‌ اعتدال مصرف شود.

وی ادامه داد: کاسنی و عرق کاسنی، از دیرباز در میان ایرانیان جایگاه و منزلتی خاص داشته و همه مادربزرگ‌ها، در میان تمام شیشه‌های عطر و ادویه در مطبخ خانه‌هایشان، یک قرابه کوچک، عرق کاسنی را در کنار شاتره، گل گاوزبان، نعناع و ... نگه‌داری می‌کردند.

این کارشناس گیاهان دارویی افزود: عطاران و صاحب‌نظران در حوزه گیاهان دارویی و طب سنتی،عرق کاسنی را سرد می‌دانند که تاثیراتش در از بین بردن حرارت و التهاب بدن احساس رخوت و سستی، رنگ پریدگی و زردی چهره و خصوصاً تنبلی کبد است و اگر با دقت و مستمر استفاده شود، تاثیراتش قابل مشاهده است.

عبدوس با بیان اینکه در ایران، از گذشته دور تاکنون قسمت‌های مختلف گیاه کاسنی و عرق آن را به عنوان تصفیه کننده خون و شستشو دهنده کبد، استفاده می‌کردند، خاطرنشان کرد: کاسنی در دو نوع صحرایی یا وحشی و کاسنی کشت شده توسط کشاورزان، وجود دارد که نوع وحشی آن در اوایل بهار در کنار جویبار یا در میان سبزه زار می‌روید.

وی اظهار کرد: اضافه کردن کاسنی به سرکه‌ انگبین یا همان شربت سکنجبین در ایران امری متداول بوده و مردم از این خوراکی برای کاهو خوران بعدازظهرها، بهره می‌بردند.

این کارشناس گیاهان دارویی با اشاره به خاصیت تب بری کاسنی گفت: کاسنی با تاثیراتش روی کبد، زمینه دفع صفرا از بدن را فراهم کرده و زردی را می‌زداید و بار کبد را سبک می‌کند، به همین دلیل مسکنی تاثیرگذار برای تب محسوب می‌شود.

عبدوس با اشاره به کارکردهای کبد در بدن گفت: کبد عضو سم زدای بدن بوده و بیش از ۵۰۰ کارکرد حیاتی دارد که تفکیک مواد مغذی از مواد زاید، سم زدایی، تجزیه مواد شیمیایی، انهدام میکروب ها، تنظیم هورمون‌ها، سوخت و ساز چربی‌ها، پروتئین‌ها و قندها، دفع اوره و ... از جمله وظایف کبد است.

وی ادامه داد: هر چیزی که می‌خوریم، می‌آشامیم، تنفس می‌کنیم یا با پوستمان تماس دارد سرانجام به کبدمان می‌رسد، بنابراین اگر این عضو دچار اختلال شود، همه بدن را درگیر کرده و عوارض آن به سرعت انتشار پیدا می‌کند و علائمی چون زردی پوست، خستگی مفرط، التهاب بدن، عطش، چربی خون بالا و... از جمله علائم بروز مشکل در کبد محسوب می‌شود.

این کارشناس گیاهان دارویی خاطرنشان کرد: عرق کاسنی ملین و ادرارآور خوبی بوده و با خروج سموم از بدن التهاب بدن تب‌های صفراوی، یرقان و زردی ناشی از گرمی را رفع، کیسه صفرا، کلیه و مثانه را از سنگ پاک، التهاب معده را برطرف، اسید کلریدریک معده را تحریک و اشتها را زیاد می‌کند.

رییس منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان مهدیشهر تصریح کرد: هرچه این عرق تلخ تر باشد خواص بیشتری داشته و در التیام امراض کبدی موثرتر است.

عبدوس همچنین با اشاره به مفید بودن این عرق برای مبتلایان به نقرس و هپاتیت گفت: ایمنی در برابر بیماری‌های عفونی از دیگر خواص عرق کاسنی است.

وی اضافه کرد: این عرق سرشار از ویتامین C بوده و نوع وحشی آن فسفر و آهن گیاهی دارد. عرق کاسنی با تقویت کبد، رنگ پوست را روشن، بیماری‌های مزمن پوستی به خصوص اگزما را التیام، رسوبات ادراری و جوش‌های ناشی از گرمی غذاها را رفع کرده و بهترین دارو برای افزایش نیروی جنسی است. به دلیل آن که این عرق روی کبد اثری نیکو دارد این عضو می‌تواند به تنظیم هورمون‌ها پرداخته و در افزایش قدرت باروری نطفه و تنظیم و تقسیم کروموزوم‌های نر و ماده تاثیرگذار باشد.

این کارشناس گیاهان دارویی خاطرنشان کرد: زمان برداشت این گیاه دارویی اواسط خرداد ماه است و کار برداشت کاسنی به مدت یک ماه به‌ طول می‌انجامد.

وی با اشاره به خواص دارویی گیاه کاسنی، تصریح کرد: مصرف کاسنی در درمان فشار خون، تقویت معده، کبد، کلیه، درمان ضعف اعصاب و همچنین رفع عطش بسیار مناسب است.

...............

کاسنی گیاهی ساقه‌دار است که فواید بسیاری برای سلامتی دارد، از جمله این فواید رفع مشکلات گوارشی، پیشگیری از سوزش معده، کاهش دردهای مفصلی، دفع سموم کبد و کیسه‌صفرا، جلوگیری از عفونت‌های باکتریایی، افزایش مقاومت سیستم ایمنی بدن و تقلیل ابتلا به بیماری‌های قلبی‌عروقی می‌باشد. همچنین مسکنی طبیعیست و در برابر تشکیل سنگ‌های کلیوی محافظی قوی محسوب می‌شود و مزایایی بسیاری برای کاهش وزن دارد. مهم‌تر از همه، این گیاه کوچک مکملی نیرومند در برنامه‌های غذایی محسوب می‌شود.

کاسنی در شرایط آب و هوایی متفاوت به خوبی رشد می‌کند و عموما در کنار جاده‌های اروپا، یعنی مکان‌هایی که برای اولین بار کشف شد دیده می‌شود، اما اکنون جزء گیاهان بومی آمریکا نیز به حساب می‌آید و به وفور در آنجا یافت می‌شود. برگ‌ها، شکوفه‌ها و ریشه کاسنی هر یک به نوبه خود خواص سودمند ویژه‌ای دارند و در بسیاری از فرهنگ‌ها برگ‌‌های آن به روشی مشابه با برگ‌های اسفناج به مصرف می‌رسد. ریشه آن اغلب به صورت پودر درآمده و جایگزین قهوه می‌شود، که بدین ترتیب اکثر فواید آن حفظ می گردد. کاسنی هزاران سال به عنوان مسکنی گیاهی در درمان بیماری‌های مختلف مورد استفاده قرار گرفته و امروزه ارزش آن به اثبات رسیده است.

در باب ارزش تغذیه‌ای آن می‌توان گفت: کاسنی منبعی فوق‌العاده از ویتامین و مواد معدنیست از جمله روی، منیزیم، منگنز، کلسیم، آهن اسید فولیک بعلاوه ویتامین A،۶B،C،E وK. این فواید بعلاوه فوایدی که در زیر ذکر خواهد شد مهم‌ترین عواملی هستند که کاسنی را ماده‌ای ارزشمند برای سلامت بدل می‌کنند.

خواص گوارشی:

یکی از شایع‌ترین دلایل گنجاندن کاسنی در رژیم غذایی تاثیر آن در بهبود عملکرد سیستم گوارشی می‌باشد. کاسنی حاوی اینولین است که پروبیوتیکی قویست. پروبیوتیک‌ها طبقه خاصی از باکتری‌ها هستند که بر خلاف دیگر باکتری‌ها که موجب بیماری میزبان می‌شوند، در واقع برای میزبان مفیدند. اینولین به مقابله با برخی باکتری‌های مربوط به روده‌ و گوارش می‌پردازد از جمله بیماری رفلاکس اسیدی، سوء هاضمه و سوزش معده زیرا کاسنی، فعالانه میزان اسیدی بودن بدن را تقلیل می‌دهد.

بیماری‌های قلبی:

اینولین فقط برای سیستم گوارشی سودمند نیست، شواهدی دال بر کاهش میزان کلسترول مضر(LDL) بدن نیز وجود دارد. این ماده شیمیایی مضر در خون که به LDL معروف است یکی از دلایل عمده تصلب شریان و فشار خون بالاست زیرا هنگامی که به سرخرگ‌ها و سیاهرگ‌ها می‌رسد به نوعی مانع از گردش خون می‌شود. همچنین می‌تواند زمینه‌سازِ حمله‌های قلبی و مغزی گردد. نکته بسیار جالب اینکه، فعالیت معبر شیمیایی ویژه اینولین برای کاهش ماده شیمیایی موسوم به کلسترول مضر نادر است، مگر آنکه فرد کربوهیدرات فراوانی مصرف کند بنابراین در این مورد تاثیر آن چندان هم سودمند نیست. با این وجود تحقیقات بیشتری در دست انجام است تا مشخص شود که چطور کاسنی می‌تواند در بهبود بیماری قلبی موثر باشد.

همچنین کاسنی مملو از فنول‌هاست که در بررسی‌های گسترده‌ای اثبات شده که از جمله عواملیست که مانع از لخته شدن خون و بی‌نظمی ضربان قلب می‌شود. فنول‌ها خواص آنتی‌اکسیدانی دارند و مطالعات حاکی از آن است که مصرف قهوه‌ با عصاره کاسنی به طور قابل توجهی، بیش از قهوه‌های متداول توازن سلول‌های خون و پلاسمای خون را در بدن بهبود بخشیده و احتمال بروز بیماری قلبی‌عروقی را کاهش می‌دهد.

پیشگیری از سرطان:

اگرچه هنوز تحقیقات در زمینه اثرات کاسنی برای اثبات مکانیسم دقیق پیشگیری از سرطان انجام می‌پذیرد اما مطالعات در زمینه انواع سرطان نشان می‌دهد که عصاره کاسنی موجب کاهش رشد تومورهای سرطانی می‌گردد. گزارشات اخیر حاکی از آن است که شهد موجود در کاسنی از کیفیتی برخوردار است که اجازه رشد به تومورها نمی‌دهد و از خواص آنتی‌اکسیدانی برخوردار است. پلی‌فنول‌ها و phytochemicals کاسنی، تاثیرات مثبتی بر پیشگیری از انواع مختلف سرطان از جمله سرطان سینه و سرطان‌‌های مرتبط با روده نشان داده‌اند.

کاهش دردهای مفاصل:

کاسنی به طور سنتی برای درمان آرتروز به کار گرفته می‌شد، و مطالعات نشان دادند که کاسنی به طور قابل توجهی دارای خواص ضدالتهابی می‌باشد که به همین دلیل موجب کاهش دردهای مفصلی – استخوانی می‌شود. در مطالعات انجام شده در سال ۲۰۱۰ ، گزارشات حاکی از آن است که ۷۰٪ از بیمارانی که از دردهای مفصلی-استخوانی رنج می‌بردند و با کاسنی تحت درمان قرار گرفتند و به طور قابل ملاحظه‌ای دردهایشان بهبود یافت. همچنین کاسنی را عموما برای کاهش دردهایی که عامل التهابی دارد، دردهای ماهیچه‌ای و درد مفاصل می‌توان مصرف نمود.

کاهش وزن:

کاسنی منبعی مفید برای فروکتوز است و اینولین به خودی خود شکلی از فیبر طبیعیست که اگر در برنامه غذایی گنجانده شوند به کنترل و کاهش وزن کمک شایانی می‌کنند. هر دوی این اهداف به تنظیم گرلین که نخستین اسید آمینه‌ای است که با احساس گرسنگی و رفتارهای غذاجویانه مرتبط است، کمک می‌کند. مصرف کاسنی موجب کاهش ترشح هورمون گرلین و منجر به کنترل پرخوری و ایجاد احساس سیری یا پری شکم می‌شود، که این امر در راستای تلاش برای کاهش وزن است!‌

یبوست:

یک‌بار دیگر، اینولین نقشِ فیبر طبیعی – که از برترین مزایای کاسنیست- را برای کاسنی‌خورها ایفا می‌کند! فیبر موجب تحرکات روده می‌گردد، حرکات حلقوی آن را افزایش داده و ترشحات اسید معده را بالا می‌برد. اساسا بدین معناست که عمل هضم به طور کلی بهتر صورت می‌پذیرد و یبوست تا حد زیادی کاهش می‌یابد. هنگامی که فرایند هضم منظم و روان باقی بماند، زمینه ابتلا به بیماری‌های روده و دیگر امراض از جمله دل‌درد و سرطان روده در افراد کاهش می‌یابد.

سیستم ایمنی:

کاسنی دارای خواص مفید فراوانیست که آن را به تقویت‌کننده‌ای نیرومند برای سیستم ایمنی بدن بدل می‌کند. تاثیرات آنتی‌باکتریال نیرومندی بر روی برخی از باکتری‌های خطرناک و مقاوم از خود نشان می‌دهد. در ضمن پلی‌فنول موجود در کاسنی نقش آنتی‌اکسیدانی و زدایندگی رادیکال‌های آزاد در رگ‌های خونی که زمینه‌ساز انوع بیماری‌ها یا امراض است، را ایفا می‌کند، از جمله این بیماری‌ها می‌توان به بیماری‌های قلبی و سرطان اشاره کرد.

اضطراب و دلهره:

کاسنی خواصی همچون داروهای مسکن دارد که اضطراب را کاهش داده و ذهن را آرام می‌سازد، بنابراین استرس و تاثیرات خطرناک آن بر بدن را از بین می‌برد. عصاره ریشه کاسنی به دلیل خواص آرامش‌بخشی به خواب راحت کمک می‌کند و از بسیاری از قرص‌های خواب‌آور مرسوم سالم‌تر است. کاهش استرس و اضطراب خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی، عدم توازن هورمون‌ها، مرض بی‌خوابی، زوال عملکرد شناختی و پیری زودرس را تاحدودی تقلیل می‌دهد.

سلامت کلیه‌ها:

عصاره ریشه کاسنی به عنوان دارویی ادرارآور مورد استفاده قرار می‌گیرد که به دفع بیشتر ادرار کمک می‌کند. دفع دائم سالم و مکرر ادرار به دفع سموم بدن که در کبد و کلیه‌ها ذخیره شده کمک می‌کند و مانع از بیماری‌های خطرناکی که بر اثر انباشته شدن سموم در بدن پدید می‌آید می‌شود. همچنین دفع مکرر ادرار، وزن آب بدن را متعادل می‌سازد و حتی موجب کاهش چربی‌ها در بدن می‌شود، در حدود ۴٪ از حجم ادرار را چربی تشکیل می‌دهد که امکان انباشته شدن این چربی‌ها در جاهای مختلف بدن وجود دارد!

هشدارهای قابل توجه:

اگرچه می‌توان مزایای فراوانی برای کاسنی برشمرد، اما در صورت بارداری مصرف بیش از حد آن غیرمجاز است، زیرا ممکن است موجب خونریریزی گردد و احتمال سقط جنین غیرعمدی را افزایش دهد. اگرچه تحقیقات در این زمینه کافی نیست اما همان تحقیقات نشان می‌دهد که در دوران شیردهی نیز مصرف بیش از حد آن ممنوع می‌باشد زیرا کاسنی از طریق شیر مادر به کودک منتقل می‌شود.

علاوه بر این، این گیاه ارتباط مستقیمی با گیاه ابروسیا، گل همیشه بهار و گل مروارید دارد بنابراین در صورتی که به این گیاهان واکنش‌های آلرژیک نشان می‌دهید، امکان بروز این واکنش‌ها با مصرف کاسنی هم وجود دارد. با پزشک خود مشورت کنید یا پنل آپدیت‌شده آلرژی همیشه همراه خود داشته باشید تا دچار واکنش‌های آلرژیک نشوید و پیش از آنکه ماده غذایی جدیدی به برنامه غذایی خود بیافزائید، با پزشک خود مشورت کنید. و در خاتمه، اگر از سنگ صفراوی رنج می‌برید، مصرف بیش از حد کاسنی این مشکل را تشدید می‌کند پس به طور قطع با پزشک خود در این باره صحبت کنید، حتی اگر این مشکل مربوط به سال‌ها پیش باشد.

در کنار همه این موارد، عصاره کاسنی را به غذا، قهوه یا هر آنچه که میل می‌کنید، بیافزائید و از فواید فوق‌العاده‌ای که این ماده برایتان به ارمغان خواهد آورد، لذت ببرید!